Szczawnica to miasto uzdrowiskowe w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Szczawnica. Położone w Beskidach Zachodnich, nad potokiem Grajcarkiem.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 6022 mieszkańców.

Szczawnica leży w dolinie potoku Grajcarka, który jest prawym dopływem Dunajca. Większa część zabudowy i terenów miasta znajduje się w obrębie Beskidu Sądeckiego, natomiast za doliną potoku Grajcarka wznoszą się już Pieniny. Zabudowa miasta zlokalizowana jest między Pieninami a pasmem Radziejowej (Beskid Sądecki).

Pierwsze wzmianki o Szczawnicy pochodzą z 1413 roku, choć osady na tym terenie istniały już wcześniej. W połowie XIV wieku Szczawnica była parafią, by w 1529 roku stać się filią parafii krościeńskiej (do 1889 roku). W połowie XVI wieku istniała w Szczawnicy instytucja sołtysa i wybraniectwa (przywilej wolnego chłopa zwolnionego z pańszczyzny w zamian za służbę wojskową na rzecz króla).

Po pierwszym rozbiorze Polski, Szczawnica weszła w skład zaboru austriackiego.

W 1828 r. Szczawnicę nabyli Stefan i Józefina Szalayowie, po śmierci Stefana Szalaya uzdrowisko przejął w 1839 r. syn Józef Szalay. To właśnie on jest uważany za twórcę uzdrowiska. W 1876 zapisał uzdrowisko krakowskiej Akademii Umiejętności. W 1909 r. od Akademii uzdrowisko kupił hr. Adam Stadnicki, po II wojnie światowej nastąpiło upaństwowienie zdrojowiska.

W latach 1973-1982 połączona z Krościenkiem, nosiła wtedy nazwę Szczawnica-Krościenko. W 1982 r. nastąpił ponowny podział miejscowości.

1 stycznia 2008 r. zmieniono rodzaj gminy Szczawnica z miejskiego na miejsko-wiejski, co w praktyce oznaczało zmniejszenie obszaru miasta i wyłączenie z niego dawnych wsi Jaworki i Szlachtowa (uzyskały ponownie status wsi) oraz Biała Woda i Czarna Woda (otrzymały status części wsi Jaworki). Granice miasta objęły 4 obręby ewidencyjne.

Historia polskiego kajakarstwa górskiego, rozpoczęła się w Szczawnicy, powołaniem w 1934 roku Pienińskej Sekcji Kajakowej w klubie sportowym Wisła Szczawnica, założonym w 1933 roku przez dr Artura Karola Wernera i Czesława Winiarskiego. Klub, obecnie pod nazwą KS Pieniny w Szczawnicy, wykształcił wielu wybitnych zawodników, którzy zdobywali medale na Mistrzostwach Świata, Europy i Polski oraz na olimpiadach.

Stefan Kapłaniak - kajakarz, medalista Letnich Igrzysk Olimpijskich w Rzymie i mistrz świata w 1958 roku
Mateusz Polaczyk - kajakarz górski, uczestnik Letnich Igrzysk XXX Olimpiady w Londynie w Wielkiej Brytanii w 2012 roku.
Grzegorz Polaczyk - kajakarz górski, uczestnik Letnich Igrzysk XXVIII Olimpiady w Atenach w Grecji w 2004 roku.

W Szczawnicy znajduje się Stacja Narciarska Palenica z ok. 4 kilometrami tras narciarskich. Najdłuższa z nich - z Szafranówki (1800 m, tzw. Trasa Rodzinna) oraz najbardziej znana Palenica 1 z Palenicy (o długości 1000 m - jedna z ciekawszych tras zjazdowych w Polsce), są obsługiwane przez z 4-osobowy wyciąg krzesełkowy o przepustowości 2200 osób na godzinę, zarządzany przez Polskie Koleje Linowe.

Uzdrowisko : 200 lat tradycji leczniczej

Usytuowanie Uzdrowiska w dolinie Grajcarka, prawobrzeżnego dopływu Dunajca pomiędzy łańcuchem Pienin i Beskidem Sądeckim tworzy znakomity mikroklimat sprzyjający poprawie zdrowia i kondycji górnych dróg oddechowych.

Na terenie Uzdrowiska znajdują się źródła dwunastu kwaśnych wód - szczaw, o walorach których pierwsze wzmianki pochodzą aż z XVI wieku. Po dziś dzień z ich leczniczych właściwości korzystają zarówno mieszkańcy jak i kuracjusze z niemalże całego świata.

Nieodłącznym elementem Uzdrowiska jest wspaniała Pijalnia Wód Mineralnych, gdzie do dyspozycji gości są szczawy wodorowęglanowe, sodowe, jodkowe i bromkowe bogate w sole mineralne oraz liczne mikroelementy.

Na przybywających do pienińskiego kurortu czekają Sanatoria Uzdrowiskowe i Zakład Przyrodoleczniczy. Wykonywane są w nich 42 rodzaje zabiegów z zakresu hydroterapii, inhalacji (wyjątkowo skuteczne inhalacje celkowe), fizykoterapii, kinezyterapii oraz kuracji pitnej.

Uzdrowisko specjalizuje się w leczeniu chorób dróg oddechowych, w tym przewlekłych stanów zapalnych nosa i gardła, schorzeń aparatu głosowego; schorzeń alergicznych dróg oddechowych, astmy oskrzelowej; schorzeń układu ruchu tj. chorób zwyrodnieniowych stawów i kręgosłupa, a także chorób reumatycznych i reumatoidalnego zapalenia stawów.

Do leczenia gości kurortu wykorzystuje się własne surowce balneologiczne w postaci należących do Uzdrowiska wód mineralnych, jak również walory środowiskowe jakim jest leczniczy mikroklimat.

Wszystkie zabiegi wykonywane są z użyciem najwyższej jakości sprzętu i dostępnych technik. Lekarze oraz wykwalifikowany personel dbają o właściwy dobór oraz skuteczne wykorzystanie zaleconych zabiegów.

Wody Mineralne

Wody szczawnickie określane są jako szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowe, bromkowe, jodkowe. Są to wody lecznicze i odnawialne. Obecnie dostępnych jest 9 źródeł wód mineralnych, które najlepiej spożywać w przywróconej na historyczne miejsce i odnowionej Pijalni Wód Mineralnych przy Placu Dietla.

HELENA - choroby górnych i dolnych dróg oddechowych, choroby reumatologiczne, choroby ortopedyczno-urazowe, otyłość, osteoporoza, przewlekłe stany zapalenia nerek przebiegające bez obrzęków.

JAN - choroby górnych i dolnych dróg oddechowych, choroby reumatologiczne, choroby ortopedyczno-urazowe, otyłość, osteoporoza, kamica nerkowa.

JÓZEF - choroby układu trawienia, choroby górnych i dolnych dróg oddechowych, choroby reumatologiczne, choroby ortopedyczno - urazowe, otyłość, osteoporoza.

JÓZEFINA - choroby górnych dróg oddechowych (zanikowe), choroby dolnych dróg oddechowych (astma), choroby reumatologiczne, choroby ortopedycznourazowe, otyłość, osteoporoza.

PITONIAKÓWKA - nerwice, osteoporoza, nieżyty górnych dróg oddechowych i oskrzeli.

WANDA - choroby górnych i dolnych dróg oddechowych, schorzenia reumatyczne.

MAGDALENA - choroby układu pokarmowego, choroby górnych i dolnych dróg oddechowych, schorzenia reumatyczne, choroby ortope- dyczno-urazowe, otyłość, osteoporoza.

STEFAN - choroby górnych i dolnych dróg oddechowych (szczególnie na podłożu alergicznym), choroby reumatologiczne, choroby ortopedyczno-urazowe, otyłość, osteoporoza.

SZYMON - choroby przewodu pokarmowego, nerwice, otyłość, skaza moczanowa, praca w uciążliwych warunkach (wysoka temperatura).

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny czerwony Szczawnica Dolna - Droga Pienińska - Czerwony Klasztor - szlak pieszo-rowerowy biegnący wzdłuż Dunajca
szlak turystyczny niebieski Trzy Korony - Sokola Perć - Sokolica - Szczawnica Dolna - Szafranówka - Durbaszka - Wysokie Skałki
szlak turystyczny żółty Dzwonkówka - Bereśnik - Bacówka PTTK pod Bereśnikiem - Bryjarka - Szczawnica - Palenica - Szafranówka
szlak turystyczny niebieski Szczawnica dworzec PKS - dolina Sopotnickiego Potoku - Czeremcha - Schronisko PTTK na Przehybie
szlak turystyczny zielony Szczawnica dworzec PKS - Łysiny - Schronisko PTTK na Przehybie - Jazowsko